Szalunki czy deskowania? Poznaj różnice terminologiczne, zastosowanie w praktyce oraz światowych i polskich producentów systemów szalunkowych – m.in. Peri, Doka, Ulma, Hunnebeck i Baukrane
Szalunki czy deskowania? Różnice, historia i nowoczesne systemy
Wprowadzenie
W technologii betonowania kluczową rolę odgrywa element, który pozwala nadać mieszance odpowiedni kształt – szalunek. W języku potocznym na budowach często słyszymy również określenie „deskowanie”. Choć oba terminy bywają używane zamiennie, ich zakres i pochodzenie są różne. W niniejszym artykule wyjaśniamy różnice, przedstawiamy ewolucję w polskich normach budowlanych oraz omawiamy przykłady renomowanych producentów systemów szalunkowych.
Deskowanie – tradycyjne rozwiązanie z drewna
Deskowanie to termin historyczny, wywodzący się bezpośrednio od deski – materiału, z którego wykonywano pierwsze formy pod beton. W XIX i pierwszej połowie XX wieku deskowania stanowiły podstawową technologię, szczególnie w budownictwie kubaturowym.
Choć dziś klasyczne deskowanie jest stopniowo wypierane przez nowoczesne systemy modułowe, nadal znajduje zastosowanie w niewielkich inwestycjach, pracach remontowych czy w miejscach, gdzie konieczne jest dopasowanie formy do niestandardowych kształtów.
Szalunek – termin techniczny o szerszym znaczeniu
Słowo szalunek pochodzi z języka niemieckiego (Schalung) i oznacza każdą formę do betonu – niezależnie od tego, czy wykonana jest z desek, sklejki, stali, aluminium, czy tworzyw sztucznych.
W normach budowlanych i dokumentacji projektowej pojęcie „szalunek” obejmuje zarówno rozwiązania tradycyjne, jak i nowoczesne szalunki systemowe, które są obecnie standardem na dużych budowach infrastrukturalnych i kubaturowych.
Ewolucja w normach budowlanych
- Okres międzywojenny – w dokumentacjach technicznych dominował termin deskowanie, co było zgodne z technologią budowlaną opartą na drewnie.
- Okres powojenny – wraz z intensyfikacją budownictwa żelbetowego do języka technicznego na stałe weszło określenie szalunek.
- Współczesność – w normach PN-EN i dokumentacjach projektowych stosuje się wyłącznie termin szalunek, natomiast deskowanie funkcjonuje jako określenie potoczne.
Nowoczesne systemy szalunkowe i wiodący producenci
Producenci światowi
- PERI (Niemcy) – lider branży, specjalizujący się w innowacyjnych systemach szalunkowych i rusztowaniowych.
- Doka (Austria) – globalny dostawca szalunków ściennych, stropowych i inżynieryjnych, obecny na wszystkich rynkach światowych.
- ULMA Construction (Hiszpania) – producent kompleksowych rozwiązań szalunkowych i rusztowaniowych, znany z dużych realizacji infrastrukturalnych.
- Hunnebeck (Niemcy) – firma o długiej tradycji, dostarczająca systemy szalunkowe oraz rozwiązania tymczasowe dla budownictwa.
Producenci i dostawcy obecni w Polsce
Na polskim rynku obok marek międzynarodowych działają również lokalne firmy, które dostarczają szalunki systemowe wysokiej jakości. Przykładem jest Baukrane, dynamicznie rozwijający się dostawca sprzętu budowlanego, który oferuje wynajem i sprzedaż szalunków systemowych dostosowanych do potrzeb zarówno dużych generalnych wykonawców, jak i mniejszych firm budowlanych.
Deskowanie a szalunek – praktyczne różnice w użyciu
- Deskowanie – termin potoczny, związany z tradycyjnymi konstrukcjami drewnianymi.
- Szalunek – pojęcie ogólne, techniczne, obejmujące całość technologii formowania betonu.
W praktyce inżynierskiej należy stosować termin szalunek, natomiast deskowanie może być używane w kontekście historycznym lub opisowym.
Podsumowanie
- Deskowanie to historyczna forma szalunku, wykonywana głównie z drewna.
- Szalunek to pojęcie nadrzędne, obejmujące wszystkie rozwiązania – od tradycyjnych do nowoczesnych systemowych.
- W dokumentacji projektowej i normach stosuje się wyłącznie termin szalunek.
- Na rynku funkcjonują zarówno globalni liderzy, jak PERI czy Doka, jak i nowe firmy z nnowoczesnymi rozwiązaniami i technologią jak np. Baukrane i system Bauschal.
Znajomość różnic terminologicznych i świadomość dostępnych rozwiązań pozwala lepiej dobierać technologie szalunkowe do potrzeb inwestycji i optymalizować procesy budowlane.